05 apr '19 De saga van Brexit doorgelicht door Patrick Vermeulen
Brexit: een term die meer dan 2 jaar geleden voor het eerst op het toneel verscheen en ons sindsdien in de ban houdt. De media overspoelt ons met informatie waardoor het soms moeilijk is om de rode draad in het verhaal nog vast te grijpen. Stefaan Vanden Berghe, CIO en Managing Partner TRUNCUS, gaat daarom het gesprek aan met Patrick Vermeulen, bestuurder TRUNCUS. Door zijn 30 jaar woon- en werkervaring in Londen is hij de geschikte persoon om het reilen en zeilen rond deze kwestie uit te klaren.
Waarom is het Brexit-referendum er überhaupt gekomen?
Bij de toetreding tot de Economische Unie begin jaren 70 heeft er ook een referendum plaatsgevonden. De toetreding werd met twee derde meerderheid goedgekeurd. Midden de jaren 90 is de Unie geëvolueerd naar een politieke unie. In die tijd is er een fractie ontstaan binnen de conservatieve partij, de Brexit-strekking. Zij beschouwen het Europese politieke systeem als minderwaardig: er wordt niet democratisch verkozen, het is te duur en inefficiënt. Zij hamerden op het organiseren van een nieuw referendum.
Bij de verkiezingen in 2014 had Cameron, de toenmalige eerste minister, steun nodig van de Brexit-fractie binnen zijn eigen partij. In ruil voor die steun had Cameron ingestemd met een referendum omdat hij ervan overtuigd was dat er toch geen meerderheid voor een Brexit zou kiezen en in de hoop dat hij terug kiezers kon binnenhalen.
Naast de Brexit-fractie binnen zijn eigen partij, had Cameron gehoopt de bestaansreden van de partij UKIP (UK Independence Party), aan wie de conservatie partij steeds meer stemmen verloor, te kunnen wegnemen. Deze partij ijvert al jaren voor een referendum.
Hadden ze dat dan echt niet kunnen inschatten dat men pro Brexit zou stemmen?
De consensus was dat de voorstanders van de Brexit niet konden winnen. Het gedrag van de beurs en de munt bevestigde dit idee: de markt maakte zich duidelijk geen zorgen over een mogelijke Brexit. Dit werd versterkt door de bijna hilarische Brexit-campagne die gevoerd werd door Nigel Farage, toenmalig partijleider van UKIP. Een campagne vol leugens die weinig media-aandacht kreeg. Bovendien was men helemaal niet voorbereid en wisten ze zelf niet wat ze wilden.
Waarom is de Brexit-fractie er dan toch in geslaagd om de overwinning binnen te halen?
Het referendum heeft zich voorgedaan in volle vluchtelingencrisis. In tegenstelling tot de EU beschikken inwoners van het VK niet over een identiteitskaart omdat ze dit zien als een inbreuk op hun privacy. Dat heeft tot gevolg dat er geen controle meer is over de identiteit van vluchtelingen eenmaal ze binnen de grenzen van het Verenigd Koninkrijk geraakt zijn. Men kan ze daardoor moeilijker uit het VK bannen. Er heerste dus een enorme vrees dat het Britse eiland overspoeld zou worden met vluchtelingen door het opengrensbeleid van de EU.
De stemmingsresultaten tonen wel een duidelijk onderscheid tussen Noord en Zuid, en tussen oud en jong. Als de jongere bevolking in even grote getale gestemd zou hebben, dan was het resultaat gegarandeerd anders uitgedraaid.
Wat waren de onmiddellijke gevolgen?
Cameron diende zijn ontslag in. Daarnaast devalueerde het pond van € 1,4 naar € 1,1. Ook de Engelse beurs ontsnapte niet aan de gevolgen: bij toename van de onzekerheid, steeg de volatiliteit op de beurs.
Kon de bevolking inschatten wat een Brexit teweeg zou brengen?
Het is pas na het referendum dat men de gevolgen is beginnen inschatten. Men werd plotseling geconfronteerd met het feit dat ze geen administratieve kennis hadden om verdragen te onderhandelen. Ze hadden ook nooit stilgestaan bij de problematiek van de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek. Het VK had geen idee wat men wou en het parlement weet dat vandaag nog steeds niet.
Wat is het grootste struikelblok in de May-deal?
De Ierse backstop.
Hier is iets meer historische achtergrond nodig: Noord-Ierland en de Ierse Republiek maken al jaren deel uit van de EU, maar er is altijd een harde grens tussen beiden geweest. Deze grens werd bewaakt door het Engelse leger omwille van vijandelijkheden. Die harde grens werd pas in 1998 opgeheven dankzij het Goedevrijdagakkoord, een belangrijke mijlpaal in het vredesproces tussen beide gebieden.
Aan de ene kant hebben we de EU en het Verenigd Koninkrijk. Zij zijn het erover eens dat de grens op het Ierse eiland zo open mogelijk moet blijven. Ze vrezen dat het sluiten van de grens tot de heropleving van het geweld zou kunnen leiden. Aan de andere kant wil de DUP, de Noord-Ierse democratische partij, deel blijven uitmaken van de eenheid ‘Verenigd Koninkrijk’.
Om de zaken nog ingewikkelder te maken, heeft May gezegd dat ze absoluut uit de douane-unie en de eengemaakte markt wil stappen. Dit is tegenstrijdig met de doelstelling van een open grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek.
Het VK heeft tot eind 2020 de tijd om een nieuwe handelsrelatie te onderhandelen, maar zolang de EU niet akkoord gaat, blijft alles zoals het nu is. Dit is de Ierse backstop.
Het betekent echter ook dat het Verenigd Koninkrijk geen onderhandelingsruimte meer heeft en de controle verliest over wanneer ze de EU kunnen verlaten. Vandaar de grote tegenstand van de Brexiteers tegen het May-akkoord.
Wat zal er uiteindelijk beslist worden, denkt u?
Zolang er geen akkoord is, blijft het VK in de douane-unie, met andere woorden UK cannot walk away. Het parlement weet wat het niet wil, maar niet wat het wel wil. Alles blijft open. Hoe langer alles duurt hoe groter de kans op een soft Brexit of zelfs een no-Brexit. Niemand wil een hard Brexit op zijn geweten hebben. Een voorspelling die ik durf te stellen: het zal nog zeer lang duren vooraleer er ergens in Europa nog eens een EU-exit referendum georganiseerd wordt.
Door Stefaan Vanden Berghe
Blijf op de hoogte en schrijf u in voor onze updates.
Je bent met success ingeschreven op de nieuwsbrief.